قدس آنلاین- نگاه ما به شهر، نگاه به یک هسته اجتماعی نیست که قرار است مناسبات روزمره شهروندان در آن رقم بخورد و به همین دلیل اقدام‌های توسعه‌ای شهرداری‌ها به توسعه زندگی اجتماعی منجر نشده است.

دکتر محمد امین  قانعی راد با بیان این مطلب در پانزدهمین نشست گفتمان شهر با موضوع «نقش مدیریت شهری در ارتقای سرمایه اجتماعی» گفت: باید مانع گسترش فضاهای عینی در شهرها شویم؛ زیرا رشد فضاهای عینی منجر به کالایی شدن شهرها شده و به دنبال آن آسیب هایی مثل حاشیه نشینی و ناامنی اجتماعی شکل می‌گیرد. درحالی که شهرها باید فضایی برای زندگی باشند که در آن شهروندان به دنبال کار، تفریح و ارتباطات هستند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد:امروزه در جهان مجموعه‌های به سبک دیزنی لندها توسعه یافته که بیشتر فضاهایی گمنام عینی برای شهروندان ایجاد می‌کنند که بدون هرگونه خاطره‌ای از آن‌ها هستند و نمی‌توانند با این فضاها ارتباط برقرار کنند. همچنین شهروندان چون قادر به ارتباط با این گونه فضاها نیستند با یکدیگر نیز نمی‌توانند ارتباط پیدا کنند؛ زیرا انسان‌ها برای برقراری ارتباط با یکدیگر نیاز به ظرف دارند که این ظرفیت‌ها و ظرف‌ها فضاهایی است که جامعه در اختیار آن‌ها می‌گذارد.

دکتر قانعی راد همچنین خاطر نشان کرد: به جای احیای بافت‌های فرسوده آنچه اتفاق می‌افتد جایگزین کردن مکان‌های تجاری، اداری و سرمایه‌ای است. در واقع به جای آنکه بافت‌های فرسوده احیا شده و در گستره نوینی در خدمت شهروندان قرار بگیرد، از بین رفته و پدیده جایگزینی اتفاق می‌افتد. به این ترتیب سرمایه‌های اجتماعی موجود به حاشیه رانده شده و سرمایه‌های اقتصادی شکل می‌گیرد. چنان که شهرها دستخوش تعارض میان سرمایه‌های اجتماعی با سرمایه‌های اقتصادی می‌شوند.

دکتر قانعی راد در ادامه به روند نقش نیروهای مدنی در سیاست‌های حاکمیتی جهان اشاره کرد و گفت: طی این روند اولویت توسعه اجتماعی و اولویت توسعه اقتصادی به دو نیرو سپرده شد. چنان که شهرداری‌ها متولی توسعه اجتماعی شناخته شدند و دولت و بازار بخش توسعه اقتصادی را برعهده گرفت.  

 این جامعه شناس با تأکید بر وضعیت متفاوت تحول در امر صنعتی به شهری در کشورهای پیشرفته با مقایسه جامعه ایرانی افزود: انقلاب شهری در ایران متأثر از شیوه فئودالی، صنعت زدایی به دلیل تحریم ها، پیوند با اقتصاد چین و حذف حمایت‌های مالی دولت از شهرداری‌ها صورت گرفت. این گونه جامعه ایرانی به جامعه‌ای مصرفی تبدیل شد که شرایط تولید نیز فراهم نبود. به این ترتیب در کنار دیگر نهادها شهرداری‌ها نیز با وجود کمبود منابع به سرمایه گذاری پرداختند و سپس به شهر فروشی روی آوردند. همچنین علاوه بر این مقوله ما جزو معدود کشورهایی هستیم که جرم فروشی نیز در شهرداری‌ها رایج است؛ چنان که برای انجام خلاف از سوی شهروندان هزینه به شهرداری‌ها پرداخت می‌شود.

این استاد دانشگاه همچنین افزود: در کشور ما در قالب مفهوم اجتماعی  شوراهای شهری شکل نگرفت، بلکه به دلیل بی پولی دولت و تحریم ایجاد شد. از این رو نتوانستند نقش خود را به خوبی ایفا کنند.  

وی همچنین تأکید کرد: انقلاب شهری –ایرانی، شهرداری‌ها را وادار به کالایی سازی فضاها کرد. به این ترتیب بر خلاف تمام جوامع  شهرداری‌ها به عنوان  متولی بخش اجتماعی به حوزه اقتصادی ورود پیدا کرد. در واقع شهرداری‌ها به منطق انباشت سرمایه تسلیم شدند.